เทศกาลกินเจ หรือที่เรามักเรียกกันสั้นๆ ว่า กินเจ ซึ่งในบางที่ก็จะเรียกเทศกาลนี้ว่า ประเพณีถือศีลกินผัก โดยทั่วไปแล้วเทศกาลกินเจจะมีระยะเวลานาน 9 วัน 9 คืน เริ่มตั้งแต่วันขึ้น 1 ค่ำไปจนถึงวันขึ้น 9 ค่ำ เดือน 9 ตามปฏิทินจีนของทุกปี ซึ่งจะตรงกับเดือน 11 หรือเดือนตุลาคมของไทย และในปี พ.ศ. 2562 เทศกาลกินเจจะเริ่มตั้งแต่วันที่ 28 กันยายนไปจนถึงวันที่ 7 ตุลาคมนี้ รวมเป็นระยะเวลาทั้งสิ้น 9 วัน
คำว่า “เจ” ในภาษาจีนทางพุทธศาสนานิกายมหายานหมายถึงอุโบสถหรือการรักษาศีล 8 ซึ่งจะมีการงดบริโภคอาหารหลังเที่ยงวันและจะไม่บริโภคเนื้อสัตว์ จึงเรียกรวมผู้ที่ไม่ทานเนื้อสัตว์ว่า กินเจ ฉะนั้นผู้ที่กินเจจึงไม่ใช่เพียงงดเว้นเนื้อสัตว์ แต่ต้องรักษาตนอยู่ในศีล 8 ด้วย แต่ก่อนจะถึงเทศกาลกินเจ เราไปดูกันดีกว่าว่า 7 ข้อปฏิบัติที่ควรรู้เกี่ยวกับการกินเจมีอะไรบ้าง
10 ข้อปฏิบัติที่ควรรู้ก่อนเทศกาลกินเจ
1. งดเว้นผักฉุนหรือผักที่มีกลิ่นแรง
ผักฉุนหรือผักที่มีกลิ่นแรงมีทั้งหมด 5 ชนิด คือ กระเทียม หัวหอม หลักเกียว กุ้ยช่าย และใบยาสูบ คนจีนเชื่อกันว่ามีกลิ่นแรง และมีพิษที่จะไปทำลายพลังธาตุทั้ง 5 ในร่างกาย เป็นเหตุให้อวัยวะสำคัญภายในทั้ง 5 ทำงานผิดปกติ และยังกระตุ้นจิตใจให้อารมณ์ร้อน หงุดหงิดหรือโกรธง่าย
2. งดเว้นเนื้อสัตว์
การงดเว้นเนื้อสัตว์เป็นสิ่งที่คนจีนถือปฏิบัติกันมาอย่างเคร่งครัด โดยเนื้อสัตว์ในที่นี้หมายรวมถึง เนื้อวัว หมู ปลา และสัตว์มีชีวิตที่สามารถนำมาประกอบอาหารได้ ซึ่งเชื่อกันว่าสัตว์เหล่านี้ในตอนที่กำลังจะตายจะอยู่ในอาการตกใจกลัว หากบริโภคเข้าไปอาจทำให้มีบาปติดตัว
3. งดเว้นอาหารรสจัด
โดยปกติคนจีนจะไม่นิยมทานรสจัดอยู่แล้วเพราะถือว่าเป็นการทำลายสุขภาพ เพราะรสเผ็ดจัดจะทำลายกระเพาะ รสเค็มจะทำลายไต อีกทั้งน้ำปลาก็ทำมาจากสัตว์ แต่สำหรับคนที่ไม่เคร่งครัดก็สามารถใช้เกลือแทนได้ นอกจากรสเผ็ดกับรสเค็มแล้ว ยังรวมไปถึงรสหวานและรสเปรี้ยวด้วย
4. ทานอาหารเจที่ปรุงโดยคนที่กินเจ
การกินเจให้สะอาดบริสุทธิ์จริงๆ แล้วควรจะกินอาหารเจที่ปรุงโดยคนที่กินเจเหมือนกันเท่านั้น แต่หากไม่สามารถหาร้านที่คนกินเจปรุงเองได้ก็ถือเป็นข้อยกเว้น
5. ไม่ใช้ถ้วยชามปนกัน
อาหารคาวที่คนจีนเรียกว่า ชอ นั้น จะถือกันเคร่งครัดว่าใช้ถ้วยชามปนกันไม่ได้ ถึงจะล้างจนสะอาดแล้วนำมาใช้อีกก็ไม่ได้ ถือเป็นธรรมเนียมที่ปฏิบัติกันมาอย่างเคร่งครัด
6. ไม่ฆ่าสัตว์ตัดชีวิต
งดเว้นการฆ่าสัตว์ตั้งแต่สัตว์เล็กไปจนถึงสัตว์ใหญ่ โดยสัตว์เล็กก็จะรวมไปถึงยุงหรือมด ซึ่งตามความเชื่อก็ไม่ควรฆ่าด้วยเช่นกัน มิฉะนั้นจะถือว่าปฏิบัติไม่ครบ
7. แต่งกายด้วยชุดขาว
การแต่งกายด้วยชุดขาวอาจไม่จำเป็นหากปฏิบัติอยู่ที่บ้าน ไม่ได้ไปที่แจตั๊วหรือสถานที่ทำพิธีกินเจ โดยการใส่ชุดขาวจะขึ้นอยู่กับความสมัครใจของแต่ละคน แต่ถ้าทำได้ก็จะดี เพราะชุดขาวก็เปรียบเหมือนเครื่องแต่งกายที่สะอาดบริสุทธิ์นั่นเอง
8. พูดจาสุภาพ
นอกจากทานอาหารและแต่งกายสีขาวสะอาดแล้ว ผู้ที่กินเจยังจะต้องพูดจาสุภาพ ไพเราะ หรือที่เรียกว่า ปากเจ คือ ไม่พูดคำหยาบ ไม่พูดเพ้อเจ้อไร้สาระ ไม่พูดยุแหย่หรือพูดเท็จ หากปฏิบัติได้ตามนี้จะถือว่าสะอาดทั้งหมด
9. งดเว้นสุราและของมึนเมาทุกชนิด
นอกจากเนื้อสัตว์หรืออาหารคาวอื่นๆ แล้ว สุราหรือของมึนเมาทุกชนิดก็เป็นข้อห้ามสำหรับผู้ที่กินเจด้วยเช่นกัน
10. ห้ามดับตะเกียงทั้ง 9 ดวง
เมื่อถึงเทศกาลกินเจ ผู้ที่กินเจมักจะไปรวมกันที่แจตั๊วหรือสถานที่ทำพิธีกินเจ ซึ่งในพิธีก็จะมีการประดับดอกไม้ตั้งโต๊ะ มีกระถางธูปและเครื่องเจต่างๆ มีการจุดโคมหรือตะเกียง 9 ดวงเพื่อสมมติเป็นเก๊าฮ้วงฮุดโจ้ว โดยจะจุดไว้ทั้งกลางวันและกลางคืน หากดับไฟแม้เพียงดวงเดียวจะถือว่าไม่เป็นสิริมงคล