วันโอโซนโลก (World Ozone Day) ถูกกำหนดให้ตรงกับวันที่ 16 กันยายน ของทุกปี ซึ่งเป็นวันที่ให้เราตระหนักถึงชั้นบรรยากาศต่าง ๆ ของโลก ที่คอยปกป้องเราจากรังสีต่าง ๆ จากดวงอาทิตย์ไม่ให้เป็นอันตรายต่อสิ่งมีชีวิตบนโลกด้วยเหตุนี้จึงได้กำหนดให้มีวันโอโซนโลก เพื่อเป็นการพิทักษ์และดูแลชั้นบรรยากาศโอโซนโลกให้คงอยู่ต่อไป แต่ทราบหรือไม่ว่าจริง ๆ แล้ว โอโซนคืออะไร มีความสำคัญอย่างไรกับสิ่งมีชีวิตบนโลก วันนี้เราจะพาไปหาคำตอบกันครับ
โอโซน (Ozone) คือ โมเลกุลที่ประกอบขึ้นจากอะตอมของออกซิเจน 3 อะตอม (O3) มีโครงสร้างที่ไม่เสถียร ดังนั้น จึงสามารถเปลี่ยนกลับไปเป็นก๊าซออกซิเจนได้ สำหรับโอโซนในชั้นสตราโทสเฟียร์ เกิดจากการที่รังสีอัลตราไวโอเลต ซึ่งมีพลังงานสูง พุ่งมาชนกับโมเลกุลของก๊าซออกซิเจนในชั้นสตราโทสเฟียร์ ทำให้โมเลกุลของออกซิเจนแตกตัวออกจากกัน โมเลกุลที่แตกตัวออกจากกันแล้วจะไปจับกับโมเเลกุลอื่น ๆ ของก๊าซออกซิเจนกลายเป็นโอโซน
โอโซนเป็นสิ่งที่ดีในระดับปานกลาง เพราะถ้ามีโอโซนในปริมาณที่พอเหมาะก็จะส่งผลดีต่อร่างกาย แต่ถ้าหากโอโซนมีในปริมาณที่มากเกินไป ก็จะก่อให้เกิดเป็นก๊าซพิษ อีกทั้งโอโซนยังมีฤทธิ์ในการฆ่าเชื้อที่รุนแรงและเร็วโดยขึ้นอยู่ที่ปริมาณของโอโซน ยิ่งโอโซนเข้มข้นมาก ยิ่งมีประสิทธิภาพในการฆ่าเชื้อมากและทำร้ายร่างกายของเรามากเช่นกัน
ทำไมโอโซนถึงสำคัญ
เนื่องจากมนุษย์ต้องใช้ชีวิตอยู่บนความเสี่ยงจากรังสีอัลตราไวโอเลตจากดวงอาทิตย์แล้ว ยังมีพืช สัตว์และสิ่งมีชีวิตทั้งหลายที่ได้รับผลกระทบ ดังนั้นโอนโซน จึงเป็นตัวที่จะช่วยรักษาสมดุลนี้ไว้ได้ โอโซนจะเป็นตัวช่วยกรองรังสีอัลตราไวโอเลตจากดวงอาทิตย์ ทำให้เราไม่ต้องเสี่ยงอันตรายที่มากับรังสีอัลตราไวโอเลตอย่าง โรคมะเร็งผิวหนัง โรคกระจกตาอักเสบ โรคต้อเนื้อ ผิวแห้งและเหี่ยวย่นก่อนวัย หลายคนคงจะได้ยินกันบ่อย ๆ ว่า ไปสูดโอโซนกันเถอะ คำนี้ไม่ใช่ว่าเราไปสูดโอโซนกันจริง ๆ แต่เป็นการไปสูดออกซิเจนบริเวณที่มีป่าเยอะ หรืออีกนัยหนึ่งคือการไปเที่ยวป่า เนื่องจากบริเวณป่าธรรมชาติจะมีโอโซนในชั้นบรรยากาศสตราโทสเฟียร์มากกว่าเขตชุมชน หรือเขตเมือง เพราะบริเวณป่าจะไม่มีการสร้างแก๊ส หรือ พวกสาร CFC ซึ่งไปทำลายชั้นโอโซนที่ทำให้เกิดภาวะเรือนกระจกนั่นเอง และถ้าลองสังเกตกันจริง ๆ การเกิดความร้อนส่วนใหญ่จะเกิดขึ้นในบริเวณชุมชนเมืองมากกว่าป่าธรรมชาติ
ประโยชน์ของโอโซน
ถึงแม้ว่าโอโซนจะเป็นก๊าซที่เกิดได้เองตามธรรมชาติ แต่มนุษย์ก็สามารถผลิตโอโซนขึ้นมาได้เองโดยใช้อากาศและไฟฟ้า ยิ่งถ้าใช้สนามแม่เหล็กไฟฟ้าความถี่สูงก็จะยิ่งได้โอโซนที่มีความเข้มข้นมาก ทำให้โอโซนสามารถนำมาใช้ทำประโยชน์ต่าง ๆ ได้มากมาย
– ช่วยกำจัดกลิ่นเหม็นอันไม่พึงประสงค์ได้อย่างรวดเร็วและดีมาก ๆ
– ช่วยยับยั้งและทำลายการเจริญเติบโตของเชื้อโรคต่าง ๆ ได้อย่างรวดเร็ว
– ช่วยในการฟอกสีและบำบัดน้ำเสียให้น้ำสะอาดและใสขึ้น
ข้อควรระวังของโอโซน
– หากมีปริมาณโอโซนสูงมากเกินไปจะก่อให้เกิดเป็นก๊าซพิษที่ส่งผลเสียต่อสุขภาพ
– หากมีการสัมผัสโอโซนในรูปของของเหลวที่ความเข้มข้นสูงบริเวณดวงตาหรือผิวหนังอาจก่อให้เกิดการระคายเคือง ทำให้รู้สึกปวดแสบปวดร้อนได้ไปจนถึงอาการไหม้ที่รุนแรงขึ้นได้
– อาจก่อให้เกิดผลข้างเคียงอย่างปวดศีรษะ แน่นท้อง ท้องเสีย คลื่นไส้ หรือแน่นหน้าอก เป็นต้น
ถึงแม้โอโซนจะมีประโยชน์มากมาย แต่ถึงอย่างนั้นโอโซนก็ยังมีอันตรายด้วยเช่นกัน และทั้งนี้เมื่อเรารู้ถึงผลเสียของการไม่มีโอโซนแล้ว เราก็อย่าลืมช่วยกันรักษาโอโซนด้วยการปลูกต้นไม้ ไม่ทำลายป่า ลดการสร้างขยะ การเผาขยะ และการสร้างแก๊สต่าง ๆ รวมถึงสารจำพวก CFC ด้วยนะครับ